Ketoza – co to? Czy jest bezpieczna?

Definicja ketozy

Wyobraź sobie, że Twój organizm zaczyna czerpać energię z tłuszczu zamiast z węglowodanów. Właśnie to dzieje się w ketozie. Ketoza to stan metaboliczny, w którym dochodzi do wzrostu stężenia ciał ketonowych przy zachowaniu niskiego poziomu glukozy. Podczas stanu ketozy organizm nie ma wystarczającej ilości węglowodanów, aby spalić energię i zamiast tego zaczyna rozkładać tłuszcze, które są następnie wykorzystywane jako paliwo dla ciała i mózgu. W odróżnieniu od standardowej sytuacji, w której organizm energię czerpie z węglowodanów i glukozy, w stanie ketozy główne źródło energii stanowią ciała ketonowe powstałe w wyniku utleniania wolnych kwasów tłuszczowych. Oznacza to, że źródłem energii dla organizmu przestają być cukry, a stają się tłuszcze. Stan ketozy można osiągnąć poprzez dietę ketogeniczną (dietę niskowęglowodanową).

Ciała ketonowe – czym są i jaka jest ich rola w organizmie

Ciała ketonowe to grupy związków chemicznych, które stanowią pośrednie produkty przemian biochemicznych, które zachodzą w tłuszczach. Zaliczamy do nich aceton, kwas 3-hydroksymasłowy oraz kwas acetylooctowy. Ciała ketonowe są niezbędnymi składnikami ludzkiego ciała i tym samym odgrywają ważną rolę w metabolizmie oraz produkcji energii. Powstają w wątrobie w wyniku rozpadu tłuszczu, stanowiąc niejako końcowy efekt ketogenezy – czyli utlenienie się wolnych kwasów tłuszczowych do dwutlenku węgla. Następnie transportowane są do krwi i osocza. W wyniku ketozy dochodzi do wzrostu stężenia ciał ketonowych we krwi, które następnie stają się paliwem energetycznym dla ludzkiego organizmu. Im wyższe stężenie ciał ketonowych w organizmie, tym spalanie tłuszczu będzie przebiegać szybciej. Badania naukowe pokazują, że nie tylko wspomagają spalanie tkanki tłuszczowej, a tym samym utratę zbędnych kilogramów, ale są również zdrowe dla mózgu i innych procesów metabolicznych.

Stan ketozy – rodzaje

Ketoza odżywcza kontroluje potencjał energetyczny organizmu. Stan ketozy odżywczej możemy osiągnąć poprzez wprowadzenie zmiany nawyków żywieniowych oraz ograniczenie węglowodanów w diecie. Na skutek tego w organizmie zachodzi zmiana głównego źródła energii z węglowodanów na tłuszcze.

Ketoza kliniczna, w przeciwieństwie do pokarmowej, jest stanem kontrolowanym i inicjowanym w warunkach medycznych. Ciała ketonowe wykorzystywane są między innymi w terapii i niefarmakologicznym leczeniu epilepsji, nowotworów, cukrzycy, otyłości. Wspomaga również walkę z chorobą Alzheimera i Parkinsona.

Ketoza powysiłkowa następuje ona w sposób samoczynny i naturalny na skutek obciążenia organizmu wysiłkiem fizycznym. Badania naukowe pokazują, że wzrost stężenia we krwi ciał ketonowych można zauważyć już po kilkudziesięciu minutach od przerwania treningu o umiarkowanej intensywności.

Zalety ketozy

Stosowanie diety ketogenicznej i wprowadzenie organizmu w stan ketozy może przynieść wiele korzyści:

• szybsze spalanie tkanki tłuszczowej,
• szybka utrata zbędnych kilogramów,
• zmniejszenie apetytu,
• lepsze samopoczucie,
• lekkość w ciągu dnia,
• efektywniejsza praca mózgu, mięśni, nerek, serca.

Należy pamiętać, że stosowanie diety ketogennej nie jest dla każdego. Przed zastosowaniem tego modelu żywieniowego warto najpierw skonsultować swoją decyzję z lekarzem.

Chcesz łatwo przejść na dietę keto? Sprawdź naszą dietę ketogeniczną!

Objawy ketozy

Jak rozpoznać, że udało Ci się wprowadzić organizm w stan ketozy?

• Nieświeży oddech – jeden z najczęściej i najwcześniej doświadczanych objawów wskazujący na to, że nasz organizm wchodzi w stan ketozy. Wpływa na to wysoki poziom ketonów, które w normalnej sytuacji zostałyby wydalone wraz z moczem. Niektórzy porównują zapach z ust do zapachu octu jabłkowego. Nieprzyjemny zapach utrzymuje się tylko podczas stosowania diety ketogenicznej lub diety niskowęglowodanowej, a po jej zakończeniu ustaje.
• Krótkotrwały spadek formy fizycznej – obniżona podaż węglowodanów we krwi wiąże się ze spadkiem formy. Na szczęście dolegliwość ta utrzymuje się jedynie przez jakiś czas. Kiedy organizm przyzwyczai się do stanu ketozy, można zauważyć powrót energii.
• Zmniejszenie apetytu – kiedy jesteś w ketozie, możesz mieć mniejszy apetyt. Nawet przy spożywaniu wystarczającej ilości kalorii, osoby podczas stosowania diety keto twierdzą, że niektóre posiłki są dla nich zbyt duże. Wynika to z tego, że organizm łatwiej reguluje kalorie dostarczane wraz z pożywieniem, a przyjmowane tłuszcze zapewniają uczucie sytości spożywanych posiłków.
• Utrata kilogramów – pobieranie energii z tłuszczów prowadzi do redukcji masy. Zdrowa dieta keto pomaga zrzucić około 1 kilograma tygodniowo pod warunkiem zachowania odpowiedniego bilansu kalorii.
• Obniżenie poziomu insuliny – dieta keto i wysoka liczba ciał ketonowych wpływają na niski poziom insuliny.
• Grypa ketonowa – zespół objawów, których doświadczają niektóre osoby, gdy po raz pierwszy zaczynają przestrzegać diety. Grypa ketonowa jest spowodowana przystosowaniem się organizmu do spalania tłuszczu zamiast węglowodanów w celu uzyskania energii i może obejmować zmęczenie, bóle głowy, nudności i drażliwość. Na szczęście objawy te zwykle mijają w ciągu kilku dni, gdy organizm przyzwyczaja się do nowego sposobu odżywiania.

Więcej o objawach: Stan ketozy – czym jest ketoza i jakie są jej objawy?

Dlaczego stosuje się dietę ketogeniczną?

Dieta ketogeniczna jest stosowana przede wszystkim w celu:

1. Redukcji masy ciała
   Dzięki ograniczeniu węglowodanów i zwiększeniu tłuszczu, organizm przechodzi w stan ketozy, w którym efektywnie spala własne zapasy tłuszczu jako główne źródło energii. Dodatkowo ketony zmniejszają apetyt, co ułatwia utrzymanie deficytu kalorycznego bez uczucia głodu.

2. Poprawy kontroli glikemii i insulinooporności
   Dieta ketogeniczna stabilizuje poziom cukru we krwi i obniża poziom insuliny, co jest korzystne u osób z insulinoopornością lub stanem przedcukrzycowym (za zgodą lekarza).

3. Wspomagania terapii padaczki lekoopornej
   Ketoza ma udowodnione działanie lecznicze w padaczce, zwłaszcza u dzieci, zmniejszając częstość napadów.

4. Poprawy koncentracji i funkcji kognitywnych
   Wiele osób zauważa większą klarowność umysłu i energię psychiczną podczas ketozy, ponieważ mózg efektywnie wykorzystuje ciała ketonowe jako paliwo.

5. Wspomagania leczenia niektórych chorób neurologicznych
   Trwają badania nad zastosowaniem diety ketogenicznej w chorobie Alzheimera, Parkinsona oraz stwardnieniu zanikowym bocznym (SLA), ze względu na neuroprotekcyjne działanie ketonów.

6. Poprawy parametrów lipidowych u niektórych osób
   Mimo wysokiej podaży tłuszczu, dieta ketogeniczna często prowadzi do obniżenia poziomu trójglicerydów i poprawy stosunku HDL do LDL.

Czy ketoza jest bezpieczna?

Tak, ketoza jest naturalnym i bezpiecznym stanem metabolicznym u zdrowych osób. Organizm wchodzi w ketozę np. podczas postu nocnego, ograniczenia węglowodanów lub diety ketogenicznej. Ciała ketonowe stają się wtedy alternatywnym źródłem energii dla mózgu, mięśni i innych tkanek.

Dieta ketogeniczna – jak wprowadzić organizm w stan ketozy?

Ketoza to stan metaboliczny, w którym organizm wykorzystuje tłuszcz jako główne źródło energii zamiast węglowodanów. Aby to osiągnąć, musisz zmniejszyć spożycie węglowodanów aż do uzyskania około 20-30 gramów węglowodanów dziennie i zwiększyć spożycie tłuszczu.

Warto mieć na uwadze, że do stanu ketozy nie dojdziemy z dnia na dzień. Proces ten jest zależny od wielu czynników i zazwyczaj trwa od dwóch do ośmiu tygodni.

Kto nie powinien stosować diety ketogenicznej?

Dieta ketogeniczna stała się popularnym wyborem dla osób, które chcą schudnąć i poprawić swoje zdrowie. Należy jednak pamiętać, że ten rodzaj diety nie jest zalecany dla wszystkich. Osoby z pewnymi schorzeniami, kobiety w ciąży i dzieci nie powinny stosować diety ketogenicznej bez uprzedniej konsultacji z lekarzem. Dodatkowo osoby, które przyjmują leki lub mają alergie, powinny również skonsultować się z lekarzem przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian w diecie.

Zachowa ostrożność 

Choć ketoza jest bezpieczna u większości osób zdrowych, istnieją przeciwwskazania do diety ketogenicznej lub konieczność ścisłej kontroli lekarskiej, m.in.:

• Cukrzyca typu I – ryzyko kwasicy ketonowej przy niewłaściwej insulinoterapii.
• Choroby wątroby lub trzustki – mogą utrudniać prawidłową produkcję i wykorzystanie ketonów.
• Choroby nerek – w niektórych przypadkach dieta wysokotłuszczowa może wymagać modyfikacji.
• Ciąża i karmienie piersią – ketoza nie jest zalecana bez nadzoru medycznego.

Jeśli masz choroby przewlekłe, przed rozpoczęciem diety ketogenicznej skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem klinicznym.

Jak utrzymać odpowiedni poziom ciał ketonowych we krwi?

Jedzenie odpowiednich pokarmów jest niezbędne do osiągnięcia i utrzymania ketozy. Istnieje kilka kluczowych pokarmów, które mogą pomóc Ci osiągnąć i utrzymać ketozę. Od zdrowych tłuszczów po warzywa o niskiej zawartości węglowodanów, te produkty przyjazne dla diety ketonowej pomogą Ci utrzymać stan ketozy i osiągnąć cele zdrowotne. Więcej na temat produktów, które dozwolone są na diecie ketogenicznej, znajdziesz tutaj: co można jeść na keto.

FAQ – dodatkowe pytania o ketozę

Czy w ketozie trzeba liczyć kalorie?

Nie zawsze. Wiele osób chudnie bez liczenia kalorii dzięki naturalnemu zmniejszeniu apetytu w ketozie. Jednak jeśli waga stoi w miejscu mimo keto, warto sprawdzić ilość spożywanych tłuszczów i kalorii, aby zachować deficyt energetyczny.

Czy w ketozie można jeść owoce?

Tak, ale w ograniczonych ilościach. Najlepsze są owoce o niskiej zawartości węglowodanów, np. maliny, truskawki, jagody w umiarkowanych porcjach, aby nie wybić się z ketozy.

Czy w ketozie mogę pić alkohol?

Niektóre alkohole są akceptowalne w ketozie (np. czyste mocne alkohole, wytrawne wino), ale należy pamiętać, że organizm spala alkohol w pierwszej kolejności, co może wstrzymać spalanie tłuszczu i pogłębić odwodnienie.

Czy ketoza pomaga w chorobach neurologicznych?

Tak, badania wykazały, że ketoza może wspierać terapię padaczki lekoopornej, a także trwają badania nad jej wpływem w chorobie Alzheimera i Parkinsona. Zawsze wymaga to jednak nadzoru medycznego i indywidualnego podejścia.